31 grudnia 2014 roku zmieniła się ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze( ustawa
z dnia 28 lutego 2003 r. Dz. U. z 2014 r. poz. 1626 – j.t.) w zakresie postępowania upadłościowego osób nieprowadzących działalności gospodarczej tzw. upadłości konsumenckiej.
Upadłość ta nie jest ogłaszana automatycznie, choć dzięki wprowadzonym zmianom jest ją znacznie łatwiej uzyskać po spełnieniu przesłanek przewidzianych w ustawie. Sąd przeprowadza postępowanie. Jego zakres może być różny w zależności od okoliczności sprawy oraz sposobu przygotowania wniosku. Prawidłowo i wyczerpująco sporządzony wniosek może znacznie przyspieszyć rozpoznanie sprawy. Jeżeli we wniosku zostaną zawarte wszelkie okoliczności sprawy i zostaną do niego dołączone potwierdzające to dokumenty istnieje możliwość wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości bez wyznaczania rozprawy. Wówczas zostaje wyznaczony syndyk, który podejmuje stosowne działania w sprawie.
Wniosek o upadłość konsumencką może złożyć pełnoletnia osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, która stała się niewypłacalna tzn. nie jest wstanie wykonywać swoich zobowiązań pieniężnych. O ogłoszenie upadłości nie może ubiegać się obecnie jedynie osoba, która w stanie niewypłacalności znalazła się na skutek swoich umyślnych działań lub rażącego niedbalstwa.
Postępowanie upadłościowe ma dwie funkcje. Po pierwsze oddłużenie niewypłacalnego dłużnika, a po drugie odzyskanie należności od niewypłacalnego dłużnika przez jego wierzycieli.
Ważniejszymi konsekwencjami ogłoszenia upadłości są:
- przekształcenie majątku upadłego w „masę upadłościową”,
- wyznaczenie syndyka,
- wstrzymanie wszelkich postępowań sądowych i egzekucyjnych toczących się przeciwko upadłemu.
Obecnie postępowanie upadłościowe jest bardziej przystępne. W porównaniu z poprzednim uregulowaniem prawnym, w którym trzeba było paradoksalnie mieć pieniądze, żeby ogłosić upadłość, pod rządami znowelizowanej ustawy wpis od wniosku został obniżony do kwoty 30 zł. Jest przewidziana również możliwość udzielenia „pożyczki” ze środków Skarbu Państwa na pokrycie kosztów procedury upadłościowej, pod warunkiem, iż po upłynnieniu składników majątku dłużnika zostanie on zaspokojony w pierwszej kolejności przed pozostałymi wierzycielami. Pożyczka ta ma być spłacona ze środków dłużnika, a nawet w szczególnych przypadkach może zostać całkowicie darowana.
Na obniżenie kosztów postępowania wpłynęło również wyznaczenie górnej granicy wynagrodzenia syndyka, nieprzekraczalnej bez względu na stopień zawiłości sprawy.
Zgodnie z nowymi regulacjami możliwe jest zawarcie porozumienia z wierzycielami na podstawie, którego upadły może zatrzymać mieszkanie. Jeśli jednak w trakcie postępowania dojdzie do sprzedaży mieszkania dłużnika, to może on otrzymać pieniądze na opłacenie czynszu przez okres dwóch lat, w wysokości stawki średniego czynszu najmu.
Istotnym dla nadmiernie zadłużonych jest również skrócenie okresu oddawania długów z 5 na 3 lata. Po tym czasie niespłacona część należności będzie mogła zostać po prostu umorzona. W szczególnych okolicznościach możliwe jest całkowite umorzenie długów bez konieczności ich spłacania.
Obecna regulacja zwiększa realne szanse osób zadłużonych, niemogących podołać spoczywającym na nich obciążeniom finansowym na uwolnienie się od pętli zadłużenia poprzez ogłoszenie upadłości i rozpoczęcie nowego życia bez zobowiązań finansowych i strachu przed kolejnymi egzekucjami komorniczymi, czy działaniami firm windykacyjnych. Upadłość konsumencka odformalizowana i tańsza stała się bardzie przystępna.